บทความข่าวสารไอที

SSD พัง เกิดจากสาเหตุอะไร สามารถกู้ข้อมูลคืนได้ไหม

SSD พัง เกิดจากสาเหตุอะไร สามารถกู้ข้อมูลคืนได้ไหม

SSD เริ่มได้รับความนิยมในตลาดการซื้อขายอุปกรณ์คอมพิวเตอร์มากขึ้น เนื่องจากข้อดีในด้านความเร็วที่เหนือกว่าฮาร์ดดิสก์ทั่วไป รวมถึงความน่าเชื่อถือในการใช้งาน ด้วยรูปลักษณ์ภายนอกที่มีขนาดเล็ก และส่วนประกอบที่เป็นชิ้นเดียวกัน ทำให้ผู้ใช้งานส่วนใหญ่คาดว่า SSD ไม่น่าพังง่ายเหมือนฮาร์ดดิสก์แบบจานหมุน ในบทความนี้เราจะมาพูดถึงสาเหตุว่า SSD พัง เกิดจากอะไรบ้าง แล้วจะสามารถกู้คืนข้อมูลได้หรือเปล่านั้น เรามาดูกันเลย

 

สาเหตุที่ SSD พัง เกิดจากอะไร ?

แท้จริงแล้ว เราไม่จำเป็นต้องกังวลเกี่ยวกับเรื่องการดูแลรักษา SSD อะไรมากนัก เนื่องจากมันไม่มีชิ้นส่วนกลไกเหมือนฮาร์ดดิสก์ที่มีจานหมุนและมีแขนอ่านข้อมูลภายใน แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า SSD จะไม่มีวันพังนะ เพราะชิ้นส่วนต่าง ๆ ภายใน SSD จะมีอายุการใช้งานที่เสื่อมสภาพตามกาลเวลา เช่น ตัวเก็บประจุที่เสื่อมสภาพ ตัวจ่ายไฟ หรือชิปควบคุมที่อาจเสื่อมประสิทธิภาพไป ดังนั้น แม้ว่า SSD จะเชื่อถือได้มากกว่าฮาร์ดดิสก์ แต่ส่วนประกอบภายในก็ยังสามารถพังได้อยู่ดี

 

อัตราการเสื่อมสภาพของ SSD

อัตราการเสื่อมสภาพของ SSD สามารถวัดได้ 3 รูปแบบหลัก ซึ่งทางผู้ผลิตได้ทำการทดสอบอย่างละเอียดในทุก ๆ รูปแบบก่อนที่จะปล่อยถึงมือผู้ซื้อ ดังนี้

 

        • P/E Cycles (Program-Erase Cycle)

เป็นกระบวนการที่ข้อมูลถูกเขียนลงในบล็อกหน่วยความจำของ SSD แล้วถูกลบและเขียนใหม่ทั้งหมด จะถูกนับเป็นหนึ่งรอบ (1 ไซเคิล) โดยจำนวนรอบที่ SSD สามารถรองรับการใช้งานได้นั้นขึ้นอยู่กับผู้ผลิต ฮาร์ดแวร์ และเทคโนโลยีของ SSD ซึ่งจำนวนรอบสามารถมีได้ตั้งแต่ 500 รอบ จนถึงประมาณ 100,000 รอบ เลยทีเดียว

 

        • TBW (Terabytes Written)

ค่าที่ใช้วัดความทนทานของ SSD หรือที่เรียกว่า TBW (Terabytes Written) คือค่าที่บอกถึงปริมาณข้อมูลที่สามารถเขียนลงใน SSD ได้ก่อนที่จะเกิดการเสื่อมสภาพ ตัวอย่างเช่น Samsung 860 EVO SSD ขนาด 250 GB มีค่า TBW อยู่ที่ 150 TBW ในขณะที่รุ่น 1 TB มีค่า TBW อยู่ที่ 600 TBW โดยค่า TBW ขึ้นอยู่กับผู้ผลิตและเทคโนโลยีที่ใช้ในแต่ละรุ่นของ SSD นั้น ๆ

 

        • MTBF (Measurement of Time Between Failures)

เป็นค่าที่ใช้วัดความน่าเชื่อถือ ซึ่งบ่งบอกถึงระยะเวลาการใช้งานที่คาดหวังในสภาวะการใช้งานปกติ โดยส่วนใหญ่แล้วมักจะมีอายุการใช้งานหลายหมื่นชั่วโมงขึ้นไป

 

โดย SSD นั้นจะมีอายุการใช้งานที่ยาวนาน ทำให้ผู้ใช้มั่นใจได้ว่าจะไม่เสียหายง่าย ๆ เนื่องจากมีปัจจัยที่ทำให้ SSD อายุสั้นลงไม่มากนัก หนึ่งในปัจจัยเหล่านั้นคือ ภาวะไฟกระชาก และการล้างข้อมูลทิ้ง แต่โดยรวมแล้ว ปัจจัยที่สามารถคาดเดาได้ง่ายที่สุดคือเวลา เพราะเมื่อเวลาผ่านไป ส่วนประกอบอิเล็กทรอนิกส์ก็จะเสื่อมสภาพและเกิดการชำรุดในที่สุด

 

SSD ใกล้พัง ดูยังไง

วิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันไม่ให้ข้อมูลสูญหายจาก SSD คือการทำความเข้าใจสัญญาณเตือนของมัน เพราะหากยังใช้ฮาร์ดดิสก์แบบจานหมุนรุ่นเก่า จะสามารถสังเกตอาการผิดปกติได้ง่าย ๆ เช่น เสียงที่ดังขึ้นจากการหมุน , เสียงครืดคราด , เสียงคลิก หรือเสียงบิ๊ป ซึ่งเป็นสัญญาณว่าอาจจะพังในเร็ว ๆ นี้ (หรืออาจพังไปแล้ว) แต่สำหรับ SSD นั้นจะไม่มีเสียงเตือนเหล่านี้ ดังนั้น จึงควรสังเกตอาการจากสัญญาณอื่น ๆ แทน เช่น

 

      1. Bad Block Error อาการนี้จะไม่สามารถเขียนข้อมูลลงในบล็อกของ SSD ได้ ซึ่งมักทำให้เกิดปัญหาการค้าง ข้อความผิดพลาด หรือโปรแกรมที่กำลังใช้งานอยู่เด้งออก
      2. Cannot Write to Disk จะไม่สามารถเขียนข้อมูลลงใน SSD ได้ จะทำให้โปรแกรมเกิดข้อผิดพลาดหรือเด้งออกจากการทำงาน ฯลฯ
      3. File System Repair หากต้องซ่อมแซมไฟล์ระบบบ่อยขึ้นกว่าปกติ อาจเป็นสัญญาณว่า SSD ใกล้จะเสื่อมสภาพแล้ว
      4. Boot Crash หากระบบปฏิบัติการไม่สามารถบูตขึ้นมาได้ตามปกติ และไม่สามารถโหลดระบบได้ แสดงว่าได้เวลาต้องเปลี่ยน SSD แล้ว
      5. Read-Only หาก SSD เข้าสู่โหมดอ่านอย่างเดียว ไม่สามารถเขียนข้อมูลใหม่ได้ นั่นเป็นสัญญาณที่ควรเริ่มสำรองข้อมูลไว้ได้แล้ว

 

SSD พัง สามารถแก้ข้อมูลได้ไหม

อุปกรณ์ SSD มักไม่แสดงอาการผิดปกติหรือแจ้งเตือนใด ๆ ก่อนที่จะพัง เช่นเดียวกับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์อื่น ๆ ที่อาจใช้งานได้ในตอนเช้าแต่พังในตอนบ่าย การกู้ข้อมูลจาก SSD นั้นมีประสิทธิภาพขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย โดยเฉพาะการทำงานของคำสั่ง TRIM ซึ่งจะลบข้อมูลที่ถูกย้ายไปแล้วทำให้การกู้ข้อมูลยากขึ้น นอกจากนี้ โอกาสในการกู้ข้อมูลยังขึ้นอยู่กับสถานะของ SSD ว่าพังโดยสิ้นเชิงหรือข้อมูลสูญหายเพราะไฟกระชาก เป็นต้น

 

TRIM คืออะไร ? ส่งผลต่อการกู้ข้อมูลอย่างไร

TRIM คือเทคโนโลยีที่ช่วยป้องกันไม่ให้ประสิทธิภาพของ SSD ลดลงหากใช้งานไปนาน ๆ โดยการแก้ไขข้อจำกัดของ SSD ที่ต้องลบข้อมูลจากบล็อกหน่วยความจำก่อนที่จะเขียนข้อมูลใหม่ ซึ่งทำให้เกิดการใช้งานรอบ P / E Cycles ที่ส่งผลให้ SSD เสื่อมสภาพเมื่อเวลาผ่านไป

 

ซึ่งเทคโนโลยี TRIM คือการทำให้ SSD สามารถเลือกลบข้อมูลเฉพาะส่วนที่ต้องการในบล็อกหน่วยความจำได้ โดยไม่ต้องลบทั้งบล็อกแม้ว่าข้อมูลในบล็อกนั้นจะมีเพียงบางส่วนเท่านั้น ซึ่งช่วยลดจำนวนการทำ P / E Cycles และช่วยยืดอายุการใช้งานของ SSD อย่างไรก็ตาม การใช้ TRIM ทำให้การกู้ข้อมูลที่ถูกลบไปแล้วเป็นเรื่องยากหรือไม่สามารถทำได้ เนื่องจากเมื่อ SSD ทำการลบข้อมูลแล้วเขียนข้อมูลใหม่ทับทันที ซึ่งทำให้ข้อมูลเดิมไม่สามารถกู้คืนมาได้ ดังนั้น TRIM จะมีประโยชน์ในการจัดการข้อมูลและเพิ่มอายุการใช้งานของ SSD แต่ก็ต้องแลกมาด้วยการที่ไม่สามารถกู้ข้อมูลได้ หากเผลอลบไฟล์สำคัญ ๆ ไป

 

สรุป

แม้ว่า SSD จะมีความทนทานและเร็วกว่า HDD แต่ก็ยังสามารถพังได้จากหลายสาเหตุ เช่น อายุการใช้งานที่ยาวนาน , ความร้อนที่สูงเกินไป , ไฟกระชาก หรือปัญหาจากเฟิร์มแวร์ หาก SSD เสียหายยังสามารถกู้ข้อมูลได้ในบางกรณี โดยการใช้ซอฟต์แวร์กู้ข้อมูลหรือส่งไปยังศูนย์กู้ข้อมูลที่เชี่ยวชาญ ดังนั้น เพื่อป้องกันปัญหา ควรใช้งาน SSD อย่างถูกวิธีและสำรองข้อมูลไว้อยู่เสมอ

 

* เนื้อหาในบทความอาจมีผิดพลาดได้ โปรดตรวจสอบข้อมูลใหม่อีกครั้ง